ስለ አዲስ አበባ ሀገረ ስብከት – ታሪክ
የአዲስ አበባ ሀገረ ስብከት በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ከጠቅላይ ቤተ ክህነት ቀጥሎ በቤተክርስቲያኒቱ መዋቅር መሰረት የመንበረ ጳጳስና ሀገረ ስብከት መስርቶ በአገሪቱ ዋና መዲና ሆኖ ሥራውን ሲሠራ የነበረና አሁንም አሰራሩን አጠናክሮ በመስራት ላይ የሚገኝ ግዙፍ መሥሪያ ቤት ነው፡፡ አዲስ አበባ ሀገረ ስብከት ቀደም ሲል እስከ 1981 ዓ.ም ድረስ የሸዋ ሀገረ ስብከት ተብሎ ይጠራ የነበረ ሲሆን አዲስ አበባን ጨምሮ 12 አውራጃዎችም ነበሩት::
ለምሳሌ ያህል፡-
-
- መናገሻ አውራጃ
- ፍቼ ሰላሴ አውራጃ
- ጂባትና ሜጫ አውራጃ
- ጮቦ ጉራጌ አውራጃ
- ከንባታ አውራጃ
- የረርኮረዩ አውራጃ
- ዝዋይ አዳሚቱሉ አውራጃ
- መንዝና ግሼ አውራጃ
- መርሃቤቴ አውራጃ
- ተጉለትና ቡልጋ አውራጃ
- ይፋትና ጥሙጋ አውራጃወዘተናቸው፡፡
ቀደም ሲል በኢትዮጵያ ቤ/ክ፣ ነገስታትና ሕዝብ መልካም ፈቃድ ወደ እስክንድርያ ተልኮ ለጵጵስና የበቃው የመጀመሪው ጳጳስ አባ ፍሬምናጦስ ሲሆን መጠሪያውም “ሊቀጳጳስ ዘአክሱም ወዘኩላ ኢትዮጵያ” የሚል ነበር፡፡ ከእርሱ በኋላ የኢትዮጵያ ቤተክርስቲያን በእስንድሪያ ቤተክርስቲያን ቅዱስ ሲኖዶስ ሥር አንደ አንድ ሀገረ ስብከት ሆና ለአንድ ሺህ ዓመት ያህል መቆየቷ ይታወሳል በመሆኑም በአፄ ዘርዐያዕቆብ ዘመነ መንግስት በ1438 ዓ.ም ብፁዕ አቡነ ገብርኤል ከግብፅ ፓትርያርክ ዮሐንስ 14ኛው አማካኝነት የሸዋ ሀገር ሰብከት ሊቀጳጳስ ሆነው ተመድበው የነበረ ሲሆን በመቀጠልም በአፄዮሐንስ ጊዜም በ1874 ዓ.ም አቡነ ማቴዎስ የሸዋ ሀገረ ስብከት ሊቀጳጳስ በመሆን ሀገረ ስብከቱን አገልግለዋል፡፡
የኢትዮጵያ ቤተክርስቲያን የራስዋን አህጉረ ስብከት መመስረት የጀመረችው ከራስዋ ልጆች መካከል ፓትርያርክ ባገኘች ጊዜ ሲሆን በ1943 ዓ.ም. የመጀመሪያው ኢትዮጵያዊ ፓትርያርክ ሆነው የተሸሙት ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ባስልዮስ አቡነ ጎርጎርዮስ ቀዳማዊን የሸዋ ሀገረ ስብከት ሊቀጳጳስ አድርገው ሹመውነበር፡፡ በመቀጠልም የሸዋ ሀገረ ስብከት በአያሌ ብጹአን ሊቃነ ጳጳሳትና ሥራ አስኪያጆች ሲመራ ቆይቶ ከተማው እየሰፋ፣ ሕዝቡም እየበዛ በመምጣቱ ከ1981 ዓ.ም. ጀምሮ አዲስ አበባ ሀገረ ስብከት ተብሎ የአዲስ አበባ ሀገረ ስብከት ብቻ ሆኖ የአዲስ አበባን ምዕመናንና ካህናት በመምራትና በማገልገል ላይ ይገኛል፡፡ ለምሳሌ ያህል በቅርብ ጊዜ አዲስ አበባ ሀገረስብከትን በሊቀ ጳጳስነት ደረጃ ከመሩና እየመሩ ካሉት ሊቃነጳጳሳትና ሥራ አስኪያጆች መካከል፡፡
-
- ብፁዕ አቡነ ጎርጎርዮስካልዕ
- ብፁዕ አቡነ በርናባስ
- ብፁዕ አቡነ ያዕቆብ
- ብፁዕ አቡነ ማትያስ
- ብፁዕ አቡነ መቃርዮስ
- ብፁዕ አቡነ ኤጲፋንዮስ
- ብፁዕ አቡነ ሉቃስ
- ብፁዕ አቡነ ሳሙኤል
- ብፁዕ አቡነ ቀውስጦስ
- ብፁዕ አቡነ ሕዝቅኤልና ብፁዕ አቡነ ዳንኤል(ሀገረ ስብከቱ ለ4 በተከፈለበት ወቅት)
- ብፁዕ አቡነ እስጢፋኖስ
- ብፁዕ አቡነ ቀሌምንጦስ
- ብፁዕ አቡነ አረጋዊ
- ብጹዕ አቡነ መልከጼዴቅ(2)
- ብጹዕ አቡነ ሄኖክ ናቸው::
በሥራአስኪጅነት:
-
- ሊቀ ካህናት ሰንቄ ደበላ
- መልአከ ሰላም ጎሃ ጽባህ ወ/ሐዋርያት
- ሊቀ ሥልጣናትአባ ገ/ማርያም አፅብሐ
- ሊቀ ሥልጣናት አባ ገ/ማርያምፈለቀ (ብፁዕ አቡነ ፊሊጶስ)
- ለቀ ካህናት ሃይለ ሥላሴ ዓለማየሁ
- ሊቀ ካህናት ብርሃኑ ገ/አማኑኤል
- መልአከ ሰላምአባ ገ/ሚካኤል በየነ(ብፁዕ አቡነ እስጢፋኖስ)
- ሊቀ ስዮማን ራደ አስረስ
- መልአከ ገነት አባ ሃይለ ማርያም መውደድ
- አለቃ መኮንን ገ/መድህን
- መምህር አባ ተከስተ ወ/ሳሙኤል (ብፁዕ አቡነ ሳሙኤል)
- መልአከ ፀሃይ አባ ተክለ ህይወት ማህፀንቱ
- ሊቀመዕምራን መኩሪያ ደሳለኝ
- ሊቀማዕምራንፈንታሁንሙጬ
- ንቡረዕድአባ ገ/ማርያም ገ/ሥላሴ
- ንቡረ ዕድ ኤልያስ አብርሃ
- ሊቀ ህሩያን ሠርፀ አበበ፣መልአከ ፅዮን አባ ህሩይ ፣ንቡረ ዕድ አባ ዮሐንስና መልአከ ሰላም ዳዊት ያሬድ(ሀገረ ስብከቱ ለ4 በተከፈለበት ወቅት)
- መጋቤ ሐዳስ ይልማ ቸርነት
- ሊቀ አእላፍ ቀሲስ በላይ መኮንን
- ሊቀ ማእምራን የማነ ዘመንፈስ ቅዱስ
- መምህር ጎይትኦም ያይኑ
- መ/ር ይቅርባይ እንዳለ
- ቆሞስ አባ ሞገስ ኃ/ማርያም
- ቆሞስ መልአክ ሕይወት አባ ኃይለ ገብርኤል ነጋሽ
- መ/ር አካለወልድ ተሰማ
- ሊቀ ጉባኤ አባ ተክለሃይማኖት ወልዱ
- መጋቤ አእላፍ በላይ ፀጋዬ(ቀሲስ) በአሁኑ ሰዓት ሀገረ ስብከቱን በመምራት ላይ የሚገኙናቸው::
አዲስ አበባ ሀገረ ስብከት የሚያስተዳድራቸው ገዳማትና አድባራት ከጊዜ ወደ ጊዜ እያደገ መጥቶ በአሁኑ ጊዜ ከ230 በላይ የሚሆኑ ገዳማትና አድባራት እንዲሁም በሚሊዮን የሚቆጠሩ ምዕመናንና በብዙ ሺ የሞቆጠሩ ካህናትና ልዩ ልዩ ሠራተኞች እየመራና እያስተዳደረ የሚገኝ ሲሆን ሀገረ ስብከቱ ከመንፈሳዊ አስተዳደር ጎን ለጎን ማህበራዊ/ህዝባዊ አስተዳደርና መሠረተ ልማትም በከፍተኛ ደረጃ እያከናወነ ይገኛል፡፡